Ne Yaptınız Mr. Banksy!
https://youtu.be/BZ9PAoKvqX8
Çağımızın çok tartışılan, kimliği üzerine kafa yorulan, araştırmalar yapılan, iddialar ortaya atılan aktivist sokak sanatçısı Banksy, 2006 tarihli “Girl With Red Balloon” (Kırmızı Balonlu Kız) isimli eserinin bir baskısıyla gündeme tabiri caizse bomba gibi düştü. Zira eser, hafta sonu Sotheby’s’teki açık artırmada 1 milyon Sterlin’e satıldıktan, hatta üstteki videoda da görüldüğü üzere tokmakla “satıldı” vuruşu yapıldıktan hemen sonra, kendisinin belli bir bölümünü tablonun içindeki özel mekanizma sayesinde parçalara ayırdı. Eserden geriye kızın elindeki kalp şeklindeki kırmızı balon kaldı. Tablo, şoke olmuş katılımcıların bakışları ve hayret nidaları arasında, hayli sakin görünen görevlilerce duvardan indirildi. Tablonun alıcısının kimliği ve satışın tamamlanıp tamamlanmayacağı ise henüz netleşmedi.
Ünlü müzayede evinin çağdaş sanat direktörü Alex Branczik de şaşkınlıklarını gizlemedi ve olay sonrası Financial Times’a şu ilk açıklamayı yaptı: “Böyle bir durumla geçmişte karşılaşmadık. Bunun müzayede bağlamında ne anlama geldiğini anlamaya çalışıyoruz. Ayrıca eser bu haliyle de oldukça değerli olabilir. Biz burada Banksy‘nin dehasının küçük bir parçasına şahit olduk.”
Bu arada Banksy’nin, eser kendini imha ederken @banksy isimli instagram hesabından “Gidiyor, gidiyor, gitti…” mesajı paylaştığını, ayrıca yine Instagram hesabına yüklediği bir videoda da çerçeveyi nasıl tasarladığını ve tüm bu gösteriyi nasıl planladığını anlattığını not düşelim.
Küratörlüğünü Steve Lazarides’in üstlendiği ve kendi koleksiyonundan ve farklı koleksiyonerlerden toplanan Banksy eserlerinin yer aldığı “The Art of Banksy” isimli serginin dünya prömiyeri İstanbul’da 2016’da yapılmıştı. Banksy’nin eserleri 4 ay boyunca Global Karaköy’de sergilenmişti.
Kim olduğu bilinmiyor (mu)
Banksy, eserlerinde özellikle çevreci yönü, savaş karşıtı duruşu, insan ve hayvan haklarının yanında oluşuyla dikkat çekiyor. Evet, teknolojinin bu kader geliştiği bir dönemde, kimliğinin net olarak ortaya çıkmaması ya da çıkarılamaması biraz şüphe uyandırıcı! Bugüne kadar sanatçının kimliğine dair en çok öne çıkan iki iddia söz konusu. 2017 yılında yabancı basında çıkan iddialarda Banksy’nin Massive Attack’ın solisti Robert Del Naja olduğu söylenmişti. Ancak Naja konuyla ilgili konuşmamıştı. Bir diğer iddia ise bu işin peşine düşen İngiliz bilim insanlarının ortaya attığı isim: Bristol doğumlu Robin Gunningham.
Bu isim aslında ilk kez 2008 yılında gündeme geliyor. Queen Mary Üniversitesi’ndan bir grup bilim insanı, ‘coğrafi profilleme’ denen bir yöntem kullanarak, Banksy’nin 2008 yılında da gündeme gelen Robin Gunningham isimli kişi olduğunu kesinleştirdiklerini söylemişti. Independent’ın haberine göre, bilim insanları Banksy’nin kimliğini tespit edebilmek için Londra ve Bristol sokaklarındaki 140 ‘şüpheli çizim’ belirlemiş. Çizimlerin nerede olduğunun önemine dikkat çeken araştırmacıların çalışmaları sonunda sanatçının favori alanının bir pub, oyun parkları, Bristol’da bir apartman dairesi ve Londra’da farklı üç adres olduğunu saptamış. Banksy ile ilgili bilinenler ışığında değerlendirilen tüm bu noktaların, Robin Gunningham’ın yaşadığı ya da sıkça ziyaret ettiği yerler olduğu anlaşılmış. Yine de yüzde yüz bir kesinlik söz konusu değil.
Bu ilk değil
Banksy’nin 2004’teki Londra Karnavalı sırasında etrafa saçtığı destelerce sahte banknotun üzerinde Kraliçe II. Elizabeth’in yerine Prenses Diana’nın portresi yer alıyordu ve “Bank of England” yerine ise şaşırtmayacak şekilde “Banksy of England” yazıyordu. Yine 2013 yılında New York’un ünlü Central Park‘ında bir resim tezgahında işlerini 60$’a sattırmıştı. Tabii ki kendisini yine göstermeden!
Sonuca bakarsak, Banksy‘nin kimliği hala meçhul kalmayı, eserleri ve aktivist tavrı ise popüler kültürle iç içe ve tepkisel olarak var olmayı sürdürüyor!
